Sevgili Çekirdek İşi okuyucuları, hepinize merhaba! Bugünkü konuğumuz, sarı-turuncu arası rengindeki kadifemsi kabuğuyla adeta öpülesi bir yanak izlenimi uyandıran kayısı. Bu yazıda sizlere, kayısının doğuşundan dünyaya yayılışına kadar olan hikayesinden kısaca bahsettikten sonra yemeklerde kayısı kullanırken dikkat edilmesi gereken noktaları anlatacağım. Yemekte kayısıyı nasıl kullanacağınızı öğrendikten sonra, içinde kayısı bulunan birbirinden leziz tarifler aşağıda sizi bekliyor olacak. Şimdiden keyifli okumalar!
Kayısının Geçmişten Günümüze Yolculuğu
Her ne kadar kayısı dendiğinde akla ilk gelen yer Malatya olsa da, kayısının anavatanı Türkiye değil. Dünya çapında bakıldığında Ermenistan’a ait kabul edilen kayısının tarihi aslında çok daha eskilere dayanıyor. Kayısı ekiminin belgelendiği ilk zamanlar bundan 2000 yıl öncesine dayanıyor ve kaynaklar Çin ve Hindistan topraklarını gösteriyor. İlk kez buralarda yetiştirilen kayısı, sonrasında Baharat Yolu aracılığıyla Ermenistan ve Türkiye coğrafyasına ulaşıyor. Bu topraklarda yabani tadından arınıp günümüzdeki tadına erişen kayısı, buradan da Avrupa ve dünyanın geri kalanına yayılıyor. Kayısının anavatanının Ermenistan olarak bilinmesinin temel dayanağı ise tam olarak bu. Hatta kayısının Latince ismi Prunus armeniaca, yani Ermeni eriği.
Kayısıyı Yemeklerde Kullanmak
Kayısı ne kadar tatlı bir meyve olsa da, bu gerçek onu tuzlu yemeklerde kullanamayacağımız anlamına gelmiyor. Pişirilen kayısı, verdiği yumuşak tatlılık ile tuzlu ve baharatlı malzemelerle güzel bir zıtlık oluşturarak yemeğin lezzetine lezzet katabilir. Ayrıca, benzer tat ve yapıları sebebiyle, içinde şeftali olan her tarifi kayısı ile de deneyebilirsiniz, özellikle de şeftalinin tüylü kabuğunu soymakla uğraşmak istemediğiniz zamanlarda.
Kayısılı Yemekler Hakkında Püf Noktaları
- Kayısı, tatlı ve şekerlemelerde olduğu kadar, kuzu eti veya kümes hayvanları kullanarak yaptığınız bir ana yemekte de oldukça harika sonuçlar doğurabilir.
- Kayısının yemeğe katacağı lezzeti; köri, zencefil, muskat, kakule, tarçın ve yıldız anason gibi tamamlayıcı baharatlarla kat kat artırabilirsiniz.
- Güzel bir ziyafet için, Antep fıstığı veya bademli tariflerinize kayısı da ekleyebilirsiniz.
- Şeftali veya nektarin kullanılan pek çok tarifi kayısı kullanarak da yapabilirsiniz.
- Pürüzsüz yapısı sebebiyle, kayısının kabuğunu soymadan da pek çok yemekte kullanabilirsiniz. Ancak soymak isterseniz, kayısıları kaynar suda yaklaşık 20 saniye bekletip buzlu suya attığınızda kabuğunu kolayca soyabilirsiniz.
- Kestiğiniz kayısılar, havayla temas etmesi sebebiyle kararacaktır. Bu sebeple kayısıları kestikten sonra bekletmek yerine oldukça çabuk kullanmalısınız.
Kayısılı Tarifler
Baharatlı ve Kayısılı Tavuk Kanatları
Malzemeler
- 1/2 su bardağı kayısı reçeli
- 2 yemek kaşığı Worcestershire sosu soya sosu ve sirkeden yapılan, keskin kokulu, Worcester/İngiltere’de ortaya çıkan bir sos
- 2 yemek kaşığı esmer şeker
- 1 yemek kaşığı soya sosu
- 1 yemek kaşığı Dijon hardalı
- 1 yemek kaşığı tuz
- 2 çay kaşığı kara biber
- 1 çay kaşığı sarımsak tozu
- 1 çay kaşığı tatlı kırmızı biber
- 1 çay kaşığı acı kırmızı biber
- 1/4 çay kaşığı zencefil
- 1.5 kg tavuk kanadı
Talimatlar
- Büyük bir kasede kayısı, sos ve baharatlar karıştırılır ve sosun bir kısmı kenara ayrılır.
- Tavuk kanatları kalan sosa tamamen bulanarak kasenin içinde 5 dakika bekletilir.
- Sosla kaplanmış tavuk kanatları yüksek ateşli ızgarada çevrilecek pişirilir ve ayrılmış sosla beraber servis edilir.
Kayısı ve Dijonlu Somon
Malzemeler
- 150 gr somon fileto
- 1/4 su bardağı kayısı reçeli
- 1 yemek kaşığı taneli hardal
- 1 yemek kaşığı Dijon hardalı
- 1 yemek kaşığı soya sosu
- 1 yemek kaşığı lime suyu
- 2 çay kaşığı rende zencefil
- 2 çay kaşığı rende sarımsak
Talimatlar
- Bütün malzemeler kullanılarak bir karışım hazırlanır.
- Fırın tepsisine dizilmiş somonlar, fırça yardımıyla bu karışımla kaplanır.
- Önceden 200 derece ısıtılmış fırında 10 dakika kadar pişirilir.
Taze Kayısılı Turta
Malzemeler
- 1 adet tart hamuru hazır alınabilir
- 1/2 su bardağı beyaz şeker
- 1/4 su bardağı esmer şeker
- 1/4 su bardağı un
- 1/4 çay kaşığı öğütülmüş tarçın
- 1/8 çay kaşığı öğütülmüş muskat
- 6 bardak kayısı ikiye ayrılmış ve çekirdeksiz
- 2 çay kaşığı limon suyu
- 2 yemek kaşığı tereyağı
Talimatlar
- Küçük bir kasede şeker, esmer şeker, un, tarçın ve muskat karıştırılır.
- Kayısılar limon suyuyla beraber büyük bir kaseye alınır ve hazırlanan toz karışımla beraber karıştırılır.
- Kayısılı karışım tart hamuruna yayılır ve üstüne eşit dağılacak şekilde tereyağı konur. Hava alması için üstüne kesikler atılabilir.
- Önceden 220 derece ısıtılmış fırında 35-40 dakika pişirilir.
- Fırından çıkar çıkmaz 1 çay kaşığı şeker serpilir ve tamamen soğuyana kadar beklenir.
Kaynakça:
https://www.francetoday.com/food-drink/recipes/the_apricot_and_french_cuisine/
https://en.wikipedia.org/wiki/Apricot
https://www.thespruceeats.com/apricot-cooking-tips-1807834