Basit bir bakışla yemekler sadece hayatımızın devam etmesi için var gibi görülse de sosyal hayatımızda çok önemli bir yere sahipler. Arkadaşlarınızla buluştuğunuzda veya bir etkinliğe katıldığınızda genellikle insanların daha rahat iletişim kurması için yemek ikram edilir. Bu, yemeğin sosyal hayatımızda bağlayıcı ve ilişki güçlendirici bir unsur olduğunun kanıtı niteliğindedir. Yemeklerin bu sosyal bağlayıcılığının dinlerin de temelinde yattığı gerçeğini göz ardı edemeyiz. Özellikle üç dinde (İslamiyet, Hıristiyanlık, Yahudilik) yemekler veya diyetler üzerine olan ritüeller adeta dine mensup insanları bir araya getiren en önemli etkinlerdir. Bu etkinliklerde insanlar kendilerini birey olarak değil de diğer insanlarla birlikte tek bir vücutmuş gibi değerlendirirler. Bu yemek ve ritüeller dinlerde dolayısıyla kültürlerde çok büyük öneme sahiptir ve devamlılığını korumaya özen gösterilir.
İslamiyette Yemekler ve Yemek Ritüelleri
İslamiyet’in bir çok mezhebe ayrılmasından dolayı ortaya çok fazla yöresel ve çeşitli ritüeller ortaya çıkmıştır. Fakat her mezhepte ortak olarak korunan ortak ritüeller bulunmaktadır. Bunlardan yemek ve diyetle ilgili olanlara Ramazan ayında oruç tutulması, Ramazan ayında akşam yemeğinde “iftar” sofrası kurularak bir araya gelinmesi, Ramazan ayının sonunda bayramda baklava yapılması ve yenmesi, Kurban Bayramı’nda kurban kesilmesi örnek verilebilir. Bunların yanında İslam dini putların yıkılması ile yükseldiği ve sembolcülüğün minimal düzeylerde olduğu bir din olması sebebiyle çok ikonik yemekleri bulunmamaktadır. Buna rağmen birkaç tane kutsal sayılabilecek yiyecek vardır.
Hurma
Hurma ağacından Kuran’da da bahsedilmesi ile hurma islamdaki en kutsal meyvedir diyebiliriz. Özellikle Ramazan ayında iftar yemeklerinde Hz. Muhammed’in orucunu 3 hurma yiyerek bozduğuna dair inanış hurma meyvesini İslam için daha da kutsal hale getirmektedir.
Rendang
Rendang, Endonezya’ya özgü acı bir et yemeğidir. Minangkabau kültürüne ait olan bu yemek kültürel olarak çok fazla anlam taşımaktadır. Rendang’ın içindeki acı biber ulema sınıfını ve şeriati sembolize etmektedir. Ayrıca bu yemeğin içinde bulunan et kabile liderlerini, Hindistan cevizi sütü öğretmenleri ve içinde bulunan baharat karışımı geri kalan bütün Minangkabau kültürünü sembolize eder.
Pilav
Pilav genellikle Müslüman Türkler’in kültüründe mevlütlerde, mevlüte katılan misafirlere ikram edilir. Bunun yanında pirinçten yapılan birçok yemek Asya Müslümanları’nın da kültüründe bulunur.
Hristiyanlıkta Yemekler ve Yemek Ritüelleri
Hristiyanlıkta ritüeller daha önemli bir yerdedir ve semboller daha çok önem taşır. Bu nedenle yemeklere de yüklenen anlamlar daha fazladır. Bunun yanında bayramlara da çok önem verilir, “Christmas” ve “Paskalya” gibi bayramlarda ziyafetler düzenlenir ve aileler bir araya gelerek birlikte vakit geçirirler. Bu bayramların yanında Hristiyanlıkta önemli azizlere adanmış günlere özel bazı ritüel ve yemekler de bulunur.
Azize Agatha’nın Göğüsleri (Agatha Kekleri)
Agatha Kekleri meyveli keklerin kaplanıp üzerine bir kiraz konması ile yapılır. Azize Agatha’nın oruç gününde servis edilir. Adında göğüs geçmesi ve göğüse benzemesinin sebebi ise Azize Agatha’nın göğüsleri kesilerek şehit edilmesidir.
Baklava
Baklava, Hristiyan dünyanın tamamına yayılmamış olsa da Yunan kültüründe bulunur ve Hz. İsa’nın yaşını sembolize eden otuz üç kat ince açılmış yufkadan yapılır. Ayrıca baklava Müslüman Türk kültüründe de büyük öneme sahiptir.
Ekmek ve Şarap
Ekmek ve şarap Hristiyan ayinlerinde cemaate servis edilir. Genellikle ekmek olarak mayasız ekmek kullanılır. Bu ekmek Hz. İsa’nın etini temsil eder. Şarap ise yine Hz. İsa’nın kanını temsil eder.
Yahudilikte Yemekler ve Yemek Ritüelleri
Yahudilikte de diğer iki dine benzer bayramlar ve oruç ritüelleri bulunmaktadır. Genellikle Müslüman ve Hristiyan gelenekleri de Yahudi geleneklerinin geliştirilerek ve değiştirilerek devam ettirilmesi şeklinde oluşmuştur. Bunun yanında Yahudiler de yemeklere geçmişlerinde yaşadıkları zulümleri hatırlatan anlamlar yüklemişlerdir.
Maror
Maror acı otlara verilen isimdir. Köleliğin acılığını sembolize eder. Genellikle Fısıh sederlerde (Fısıh bayramının başlangıcında verilen ziyafetlerde) yenir.
Sufganiyah
Yağın kutsallığını sembolize eden bu tatlı, kızarmış ve içi doldurulmuş bir hamurişidir. Genellikle Hannukah bayramında yenir.
Charoset
Fısıh Seder’de yenen bu tatlı çeşitli yemiş ve meyvelerin ezilmesi ile yapılır ve antik Mısır tarafından esir alınan Yahudilerin yediği yemeği sembolize eder.
https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_foods_with_religious_symbolism
https://www.researchgate.net/publication/327621871_FOOD_IDENTITY_OF_CULTURE_AND_RELIGION
https://www.catholicsandcultures.org/practices-values/food-fasting
Çok faydalı bir yazı olmuş, hayırlı forumlar