Dünya Mutfaklarının Ortak Atası: Köfte

İnsanlar ateşi keşifleri ile beraber yemeklerini pişirerek yeme alışkanlığını edindiler. Bu davranışı edinmelerinin en büyük nedeni ise pişirerek yedikleri yemeklerden dolayı karınlarının ağrımamasıydı. Bu keşifle beraber gastronomi de hayatımızın vazgeçilmez bir parçası haline geldi. İlk insanlar avladıkları hayvanların etlerini pişirerek tüketirken bu etlerin temizliğinden arta kalan kısımları ise yemez ve atarlardı.

Teknoloji geliştikçe, özellikle de yerleşik hayata geçilip beslenmesi gereken popülasyon arttıkça bu artık etlerin kullanılması önemli hale gelmiştir. Bazı gastronomi tarihçilerine göre bu artıklar kıyma formuna sokulup köfte haline getirilmiştir. Belki de, köftenin dünyadaki en temel yiyeceklerden biri olmasının en büyük sebebi budur. Bu teori ne kadar mantıklı olsa da yazılı bir kaynak olmadığı için kesin olarak köftenin ilk olarak kim tarafından, nasıl yapıldığını bilmiyoruz. Köfteye dair en eski belge Çin’in Shandong bölgesindeki bir et yemeğinin tarifinin değiştirilmiş halidir. Bu tarif M.Ö. 221 – M.Ö. 207 yıllarına dayanmaktadır. Ayrıca Antik Roma İmparatorluğu’na ait yemek kitabında (Apicius) bolca köfte tarifi bulunmaktadır.

Köfte çok farklı şekillerde karşımıza çıkabilir. İçinde et bulunmayan köfteler olduğu gibi balık dahil nerdeyse bütün etlerden köfte yapılabilir. Köfte yaparken kullanılan malzemeler çok basit ve kolay bulunabilir malzemelerdir. Klasik bir köfte için kıyma haline getirilmiş et (dana, koyun, balık, domuz…), doğranmış soğan, yumurta, yağ ve bazen ekmek kırıntısı gerekir. Köftenin bu kadar kolay hazırlanabilir bir yemek olması, onu dünya üzerinde oldukça yaygın kılmıştır.

Bu kadar eski bir yemek olmasıyla birlikte dünya mutfaklarının hepsinde en az bir tane yöresel köfte tarifi bulunmaktadır; tıpkı dünyadaki her canlının DNA’sında ortak kodlar bulunması gibi. Bu yüzden, köfteye dünya mutfağının ortak atası diyebiliriz. Şimdi dünya üzerindeki bazı köfte tariflerine göz atalım.

Türkiye’de Köfte

Türkiye’de 200’ü geçen sayıda köfte tarifi vardır. Bunlardan en çok bilinenleri şöyle sıralayabiliriz;

Izgara Köfte

Yörelere göre değişen tarifleri olsa da genel olarak rutin bir tarife sahiptir. Kıyma, soğan ve baharat bu tariflerin ortak malzemeleridir. Tadı içeriğine göre değişse de lezzetini kor üzerinde pişmesiyle kazanan bir yemektir.

Çiğ Köfte

Basitçe bulgur, zeytinyağı, salça, baharat ve et ile yapılır. (Son yıllarda etsiz bir versiyonu da fast food olarak yaygınlaşmıştır.) Şanlıurfa ve Adıyaman yöresine ait bir yemektir. Son dönemde ülke genelinde çokça yayılmış ve İstanbul gibi büyük şehirlerde çokça tercih edilmektedir.

İsveç

İsveç Köftesi dünyaca ünlü bir yemektir. İçerisinde genellikle domuz eti bulunur. Makarna veya patatesin yanında sos ile servis edilir.

Amerika

Amerika’da köfte Avrupa mutfağının etkisi ile yayılmıştır. Fakat ünlü Amerikan yemeği hamburgerin ana malzemesi yine köftedir.

Endonezya

Endonezya’da köfteye bakso denilmektedir. Çoğu köfte tarifinin aksine köftenin pürüzsüz bir yapısı vardır. Bakso daha çok noodle çorbası içinde servis edilir. Domuz eti veya (daha çok Müslüman kesimlerde) dana ve tavuk eti ile yapılır.